زندگی نامه آلتشولر

شالوده‌های دانش TRIZ از سال 1946 توسط گنریچ آلتشولر بر اساس نتایج حاصل از مطالعه اختراعات مختلف پایه‌گذاری شد .

آلتشولر که به پدر TRIZ شهره است در سال 1926 در روسیه متولد گردید ؛ وی که از همان دوران نوجوانی نسبت به ابداعات و اختراعات کنجکاوی و علاقه خاصی داشت و اولین اختراع خود را در سن چهارده سالگی انجام داد ، در اداره ثبت اختراعات مشغول به کار شد .

کار او کمک به مخترعین برای ثبت اختراعاتشان بود ؛ او در حین کار ، گاهی به حل مسائل فنی آنان کمک می‌کرد . در این دوران بود که او دریافت حل مسائل فنی که منجر به اختراع و نوآوری می‌شود به اصول و روشهایی فراتر از تکنیکهای خلاقیت شناخته‌شده تا آن هنگام نیاز دارد
. آلتشولر در طی مطالعات خود به این نتیجه مهم رسید که یک نظریه اختراع بایستی دارای چند ویژگی اصلی از جمله موارد زیر باشد :

1- شامل یک فرایند گام‌به‌گام و نظام‌یافته باشد .

2- بتواند از میان گستره‌ای از راه‌حلها ، مستقیما به بهترین راه‌حل (راه‌حل ایده‌آل یا کمال) منجر گردد .

3- دارای ویژگی تکرارپذیری باشد .

4- بتواند ساختاری برای دانش ابداع ارائه نماید .

آلتشولر بیش از بیست‌هزار اختراع ثبت شده (Patent) را مورد بررسی قرار داد تا متوجه شود اختراعات به عنوان مساله‌های ابداعی (یعنی مساله‌هایی که راه‌حل آنها مشخص نیست و بایستی آن را با روشهای خلاق و ابداعی کشف نمود .) چگونه حل شده‌اند .

از بین این تعداد آلتشولر چهار‌هزار اختراع مهم و برجسته و به عبارتی راه‌حلهای خلاق و ابداعی اصلی را مورد مطالعه عمیقتر قرار داد . براساس نتایج حاصل از این نوع مطالعات خلاقیت‌شناسی تحلیلی ، آلتشولر به کشفیات بسیار مهمی دست یافت و اصول ، مفاهیم و روش های TRIZ را به عنوان یک علم نوین و بسیار باارزش به جهان ارائه نمود .

البته این خلاقیت و نوآوری فوق‌العاده مهم آلتشولر متاسفانه همانند بسیار از کشفیات و اختراعات کوچک و بزرگ تاریخ در ابتدا درک نشده و با انواع مخالفتها ، مقاومتها و بی‌مهری‌های تاسف‌برانگیز (آنچه که در خلاقیت‌شناسی تحت عنوان اینرسی خلاقیت و نوآوری نامیده می‌شود .) مواجه شد و آلتشولر همانند بسیاری از دانشمندان و مخترعین سختیها و مرارتهای بسیار زیادی را متحمل گردید که مطالعه آن حاکی از اراده والا و تلاش و پشتکار شگفت‌انگیز آنان است .

به دلیل بی‌توجهی‌ها و مخالفتها در آن زمان ، TRIZ نتوانست به خوبی در روسیه ایفای نقش نماید اما پس از پایان جنگ جهانی دوم و گسترش ارتباطات ، کشورهای اروپایی ، آمریکا ، ژاپن و دیگر کشورها با دانش TRIZ آشنا شده و با پی بردن به اهمیت فوق‌العاده زیاد آن بلافاصله آن را جذب کرده و ضمن بکارگیری ، در صدد رشد و توسعه آن برآمدند .

چنانکه در حال حاضر درباره TRIZ به عنوان یک دانش تخصصی تحقیقات وسیعی به عمل می‌آید و اصول و مفاهیم آن توسط بسیاری از دانشمندان ، پژوهشگران ، مدیران ، مهندسان و کارشناسان رشته‌های مختلف علمی در جهت حل مسائل و ایجاد نوآوری­ها به کار گرفته می‌شود و همچنان به سرعت در حال گسترش و تکامل است .

بزرگترین خلاقیت و نوآوری آلتشولر به عنوان یک دانشمند علوم و مهندسی ، یک دانشمند خلاقیت‌شناس و نیز به عنوان یک مخترع ، خلاقیت و نوآوری او درباره خود موضوع خلاقیت و نوآوری بود .

آلتشولر به عنوان مخترع فنون اختراع و پایه‌گذار دانش TRIZ ، با تلاش و پشتکار بسیار زیاد به مدت پنجاه‌ودو سال در راستای رشد و توسعه آن کوشید و یکی از اصلی‌ترین و موثرترین بنیانگذاران علم خلاقیت‌شناسی و از بزرگترین دانشمندان قرن بیستم محسوب می‌شود . (آلتشولر در سال 1998 در آمریکا از دنیا رفت) نقش و اهمیت نظریه TRIZ شاهکار علمی آلتشولر به قدریست که از جنبه‌ای می‌تواند در ردیف نظریه‌های علمی بزرگی مانند نظریه کوانتومی و نظریه نسبیت قرار گیرد و آلتشولر را با دانشمندان بزرگی مانند پلانک ، انیشتین ، شرودینگر ، پیاژه و پائولینگ همسنگ نماید .

چهل اصل نوآوری TRIZ

اصل ۱ – جداسازی
الف ) جسم را به اجزای جدا از هم تقسیم کنید.
ب ) جسم را به صورت قطعه قطعه در آورید.
ج ) میزان قطعه قطعه بودن جسم را افزایش دهید.

مثال ۱ : تفکیک و تقسیم شدن تسمه نقاله برای کارایی بیشتر


اصل ۲– استخراج
الف ) مشخصه یا قطعه‌ای مزاحم جسم را از آن برگزینید ( آن را جدا کرده یا حذف کنید )
ب ) تنها مشخصه یا قطعه لازم را برگزیند .

مثال ۱: استفاده از نوار آموزشی یک سمینار بجای رفتن به خود سمینار برای صرفه جویی در هزینه های آموزش ( جدا کردن قسمت مفید که همان مطالب ارائه شده در نوار آموزشی است که تنها مشخصه لازم است .)
مثال ۲ : استفاده از مترسک بجای آدم برای فراری دادن پرندگان از مزارع.

اصل ۳– کیفیت موضعی

الف ) از ساختار همگن یک جسم یا محیط خارجی ( عملکرد بیرونی ) , به سوی ساختار ناهمگن گذر کنید .

ب ) اجرای مختلف جسم را به انجام کارکردهای مختلف وا دارید .

ج ) هر قسمت از جسم را, در شرایطی که عملکرد آن مطلوبتر است قرار دهید .

مثال ۱: مداد پاک کن: یک طرف آن برای نوشتن و یک طرف دیگر برای پاک کردن لذا هر طرف آن از کیفیت موضعی مختلفی برخوردار ست.

مثال ۲: چکش دوسر که از یک طرف آن برای کوباندن میخ و از طرف دیگر آن برای کشیدن میخ استفاده می شود.

اصل ۴ – عدم تقارن

الف ) فرم تقارن یک جسم را با فرم نامتقارن آن جایگزین کنید .

ب ) در صورتی که جسم موجود نامتقارن است میزان عدم تقارن آن را افزایش دهید .

مثال ۱: کلیدها معمولا غیر متقارن و غیر شبیه بهم هستند.

مثال ۲: پلاک سه شاخه ای برق برای رعایت سیم فاز و نول بصورت غیر متقارن است تا فقط از یک طریق در پریز مربوطه وارد شود.

مثال ۳ : عینک هم از نظر افقی غیر متقارن هست و هم از نظر نوع عدسی متناسب با هر چشم و احتمالاْ با کانونهای نوری متفاوت است.

اصل ۵ – ترکیب‌کردن ( ادغام کردن )

الف ) اجسام مشابه یا اجسامی را که برای انجام عملکردهای پیاپی در نظر گرفته شده‌اند به صورت مکانی با یکدیگر ترکیب کنید .

ب ) عملکردهای مشابه یا پیاپی را به صورت زمانی با یکدیگر ترکیب کنید .

مثال ۱ : ترکیب آب گرم و سرد توسط شیرهای ترکیبی.

مثال ۲ : استفاده از کاتریج رنگی در پرینتر برای ترکیب رنگها.

اصل ۶ – جامعیت

به منظور رفع نیاز به چند جسم , یک جسم می‌تواند عملکرد‌های چند گانه‌ای ارائه دهد .

مثال ۱ : چاقوی ارتشی سویسی ( چند کاره )

مثال۲: آچار فرانسه که با تغیر اندازه آن میتوان برای باز و بسته کردن پیچ های مختلف از آن استفاده کرد.

اصل ۷ – تو در تو بودن

الف ) جسمی را داخل جسم دوم و جسم دوم را نیز داخل جسم سوم قرار دهید.

ب ) جسمی از داخل حفره‌ای در جسم دیگر بگذرانید.

مثال ۱ : آنتن‌های تلسکوپی و تو‌درتو

مثال۲ : متر اندازه‌گیری

مثال۳ : عروسک های روسی تو‌درتو

مثال ۴: میز و صندلی های در هم

مثال ۵: ظروف و وسایل آشپزخانه تو‌درتو

اصل ۸ – عامل تعادل و توازن

الف ) وزن جسم را به وسیله اتصال دادن آن با جسم دیگری که دارای نیروی بالا برنده است , جبران کنید .

ب ) وزن جسم را به وسیله نیروهای آیرودینامیکی یا هیدرودینامیکی جبران کنید .

مثال ۱: کیسه هوا ( آبدان ) ماهی برای حفظ تعادل آن در آب

مثال ۲: بال عقب ماشین‌های مسابقه‌ای برای حفظ تعادن آنها در سرعت‌های بالا

اصل ۹ – مقابله پیشاپیش

الف ) در صورتی که لازم است عملکردی انجام شود , مقابله پیشاپیش نسبت به آن را مد نظر داشته باشید .

ب ) در صورتی که لازم است جسمی تحت کشش باشد , کشش متضاد آن را پیشاپیش مد نظر داشته باشید .

مثال: لباس قلعی ضد اشعه X

اصل ۱۰ – کنش پیشاپیش

الف ) کنش مورد نیاز را به صورت کلی و جزئی , پیشاپیش انجام دهید .

ب ) به اجسام طوری نظم بدهید که بدون اتلاف وقت در زمانی که منتظر کنش هستند , وارد عمل شوند . ( در مناسبترین وضعیت )

مثال۲ : دیوارهای پیش ساخته

مثال ۳ : مرغ پرکنده و از قبل آماده شده

اصل ۱۱- حفاظت پیشاپیش

قابلیت اطمینان نسبتا پایین یک جسم را با یک حرکت خنثی کننده, پیشاپیش جبران کنید .

اصل ۱۲ – هم پتانسیلی

شرایط کار را طوری تغییر دهید که لازم نباشد جسمی بالا رفته یا پایین بیاید .

مثال : استفاده از قفل کانل برای حر کت کشتی از یک سطح به سطح دیگر.

اصل ۱۳ – معکوس کردن

الف ) به جای عملکردی که توسط مشخصات مساله تحمیل شده عملکرد مخالف آن را به کار گیریم .

ب ) شئ را به یک قطعه متحرک تبدیل کنید , یا اینکه قطعات غیر متحرک را متحرک ساخته و محیط خارج را غیر متحرک نماید .

مثال : اخیراْ یک شرکت آمریکایی نوشابه‌ای با نام تجاری dnL به بازار عرضه کرده که معکوس نام تجاری 7up است و از این ایده بسیار سود برده است.

اصل ۱۴ – کروی ساختن

الف ) قطعه های خطی و سطوح مسطح را با قطعات و سطوح خمیده و همچنین اشکال مکعبی را با اشکال کروی تعویض کنید

ب ) از غلتک‌ها , توپ‌ها و مارپیچ‌ها استفاده کنید .

اصل ۱۵- پویایی

الف ) مشخصات جسم یا محیط خارج را به گونه‌ای بسازید که برای عملکرد بهینه , عملیات در هر مرحله به طور خودکار تنظیم شود .

ب ) جسم را به عناصری تقسیم کنید که بتوانند به صورت مرتبط با هم , موقعیت خود را تغییر دهند .

ج ) در صورتی که جسمی غیر قابل حرکت یا قابل تعویض کنید .

مثال : صندلی تا شو

اصل ۱۶- عملکرد ناقص, بیش از حد یا مازاد

اگر به دست آوردن 100% یک اثر مطلوب مشکل است , برای ساده‌سازی مساله مقداری کمتر یا بیشتر از آن را به دست آورید .

اصل ۱۷ – حرکت به بعدی جدید

الف ) مسائل مربوط به حرکت خطی جسم را با امکان پذیر ساختن حرکت در دو بعد , برطرف کنید ( در راستای یک سطح ) . به نحو مشابه , مسائل مربوط به حرکت جسم در یک صفحه را با امکان پذیر ساختن حرکت در سه بعد , برطرف نمایید .

ب ) به جای آرایش اجسام در یک لایه, آرایشی چند لایه‌ای را به کار ببرید .

ج ) جسم را کج کرده یا بر روی لبه خود بچرخانید .

د ) تصاویر را بر روی سطوح مجاور یا عقب جسم بیاندازید .

اصل ۱۸- ارتعاش مکانیکی

الف ) جسم را به ارتعاش وا دارید .

ب ) اگر جسم در حال نوسان است , فرکانس آن را تا حد فرا صوت افزایش دهید .

ج ) فرکانس تشدید را به کار بگیرید .

د ) به جای ارتعاشات مکانیکی از ارتعاشات پیزو استفاده کنید .

ه ) ارتعاشات فرا صوت و میدان الکترومغناطیسی را با هم به کار بگیرید .

اصل ۱۹ – عملکرد دوره ای

الف ) به جای عملکرد مستمر از یک عملکرد دوره ای ( ضربه ای ) استفاده کنید .

ب ) در صورتیکه یک عملکرد هم اکنون دوره ای است , فرکانس آن را عوض کنید .

ج ) از توقف های بین ضربه‌ها برای تامین کنش‌های اضافی بهره بگیرید .

اصل۲۰ – تداوم کنش مفید

الف ) عملکرد را بدون توقف به انجام برسانید , در این حال باید تمام قطعات جسم به طور مستمر و با ظرافت کامل , در حال کار باشند .

ب ) یک حرکت زاید و واسطه‌ای را حذف کنید .

مثال : استفاده از پرینتری که هم در موقع رفت و هم در موقع برگشت کاتریج آن عمل پرینت را انجام می دهد. ( تداوم کنش مفید)

اصل۲۱- حمله سریع

عملکرد زیان بار یا خطرناک را با سرعت بسیار بالا به انجام برسانید.

مثال : بهره گیری از دریل پر سرعت برای تراش دندان بدون احساس درد.

اصل۲۲- تبدیل ضرر به سود

الف ) یک اثر زیان بار یا یک عامل زیان بار محیطی را برای به دست آوردن یک اثر مثبت به کار بگیرید .

ب ) با ترکیب یک عامل زیان بار با یک عامل زیان بار دیگر , آن را از میان بردارید .

ج ) مقدار کنش زیان بار را تا جایی که ضررهای آن بر طرف شود , افزایش دهید .

اصل ۲۳- باز خورد

الف ) بازخورد را ارائه کنید .

ب ) در صورتی که بازخورد هم اکنون موجود است , آن را معکوس کنید .

اصل ۲۴- واسطه و میانجی

الف ) برای انتقال یا انجام یک عملکرد , از یک جسم واسطه استفاده کنید .

ب ) جسم به طور موقت به جسم دیگری که حذف کردن آن آسان است , متصل کنید .

اصل ۲۵- خدمت دهی به خود

الف ) کاری کنید که شئ مورد نظر کارهای خدماتی, کارکردهای کمکی و عملیات مربوط به تعمیرات خود را, خود انجام دهد . ب ) از زایدات مواد و انرژی استفاده کنید .

اصل ۲۶- کپی‌کردن

الف ) به جای استفاده از جسمی که ساختار پیچیده دارد , گران قیمت و حساس است و کار با آن راحت نیست , از کپی ساده و ارزان قیمت آن استفاده کنید .

ب ) یک جسم یا سیستمی متشکل از چند جسم را با کپی و یا تصاویر اپتیکی آن تعویض کنید برای کوچک و بزرگ کردن تصویر می‌توانید از یک مقیاس استفاده کنید .

ج ) در صورتی که از کپی‌های اپتیکی با نور معمولی استفاده می‌کنید آنها را با نوع مادون قرمز یا ماورای بنفش تعویض کنید مثال : استفاده از زیور آلات بدلی بجای اصلی

اصل ۲۷- استفاده از جسم ارزان قیمت با عمر کوتاه به جای جسم گران قیمت و با دوام

یک جسم گران قیمت را با مجموعه‌ای از اجسام ارزان قیمت تعویض کرده و از برخی مشخصا ت چشم پوشی کنید ( برای مثال عمر طولانی ) .

مثال ۱: استفاده از کبریت بجای فندک برای روشن کردن سیگار

مثال ۲ : استفاده از وسایل یکبار مصرف ( نظیر ظروف - دستمال - تیغ - فندک - دوربین - موبایل - پیش بند کودک - مسواک - لباس آزمایشگاه - کلاه و غیره )

اصل ۲۸- تعویض یک سیستم مکانیکی

الف ) سیستم مکانیکی را با یک سیستم نوری صوتی یا بویایی تعویض کنید .

ب ) از میدان‌های الکترونیکی, مغناطیسی یا الکترو مغناطیسی برای اثر گذاری بر جسم استفاده کنید .

ج ) میدان‌ها را تعویض کنید .

د ) یک میدان را به همراه ذرات فرو مغناطیس به کار ببرید .

اصل ۲۹- استفاده از ساختار پنوماتیک یا هیدرو لیک

قطعات جامد یک جسم را با مایع یا گاز تعویض کنید این قطعات برای باد شدن می توانند از هوا یا آب استفاده کنند, همچنین می‌توانید بالش‌های هوا یا هیدرواستاتیک را به کار بگیرید .

اصل ۳۰- پرده های انعطاف پذیر یا پوسته‌های نازک

الف ) ساختار معمول را با غشای انعطاف پذیر و پرده‌های نازک تعویض کنید .

ب ) یک جسم را به وسیله پرده‌های نازک غشای ظریف از محیط خارج آن جدا کنید .

اصل ۳۱ – استفاده از متخلخل

الف ) جسم را متخلخل نموده یا از اجرای متخلخل اضافی استفاده کنید ( به صورت محتویات داخلی‌, روکش و غیره )

ب ) در صورتی که جسم هم اکنون متخلخل است , حفره ها را پیشاپیش با ماده‌ای پر کنید .

اصل ۳۲- تعویض رنگ

الف ) رنگ جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید .

ب ) شفافیت جسم یا محیط اطراف آن را تغییر دهید .

ج ) به منظور مشاهده بهتر اجسام یا اشیایی که دیدن آنها مشکل است , از مواد افزودنی رنگین استفاده کنید .

د ) در صورتی که هم اکنون از چنین مواد افزودنی استفاده می شود , از علایم درخشان یا اجزای ردیاب استفاده کنید .

مثال: شیشه الکترو کرومیک ( تغییر رنگ بر اساس تابش نور)

اصل ۳۳- همجنس و همگن‌سازی

کاری کنید که اجسام با جسم اولیه هم جنس خود , یا جنسی با رفتار مشابه جنس خود , تعامل داشته باشند .

اصل ۳۴- ردکردن و باز سازی قطعات

الف ) پس از تکمیل یک عملکرد و یا بی استفاده شدن یک جزء از جسم , آن را دور انداخته یا تغییر دهید ( مثلا آن را تخریب یا حل کنید یا بخار نمایید )

ب ) هر قطعه استفاده شده جسم را سریعاً بازسازی کنید .

مثال : پوکه گلوله مسلسل یا تفنگ پس از شلیک بلا مصرف بوده و بیرون انداخته می شود.

اصل ۳۵- تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی یک جسم

حالت کلی یک جسم , تراکم چگالی , میزان انعطاف پذیری و یا دمای جسم را عوض کنید .

مثال : صابون مایع

اصل ۳۶ – تغییر فاز

اثری را که زمان تغییر فاز یک ماده اتفاق می‌افتد , به کار بگیرید نمونه‌های زمان تغییر حجم یا زمان تغییر حجم یا زمان آزاد‌سازی یا جذب انرژی هستند .

اصل ۳۷- انبساط حرارتی

الف ) از انبساط ( انقباض ) یک ماده به کمک حرارت ( سرما ) استفاده کنید .

ب ) از مواد متفاوت با ضرایب انبساط حرارتی متفاوت بهره بگیرید .

مثال: سویچ‌های حرارتی

اصل ۳۸ – استفاده از اکسید کننده‌های قوی

الف ) هوای معمولی را با هوای غنی شده جایگزین کنید .

ب ) هوای غنی شده را با اکسیژن جایگزین کنید .

ج ) در داخل اکسیژن یا هوا , ماده را در معرض اشعه یونیزه کننده قرار دهید .

د ) از اکسیژن یونیزه شده استفاده کنید .

مثال: کپسول غواسی

اصل ۳۹ – محیط بی اثر

الف ) محیط معمولی را با محیط بی‌اثر تعویض نمایید .

ب ) فرایند را در خلا به انجام برسانید .

اصل ۴۰ – مواد مرکب

ماده همگن را با یک ماده مرکب جایگزین کنید .